Мин Хаҥалас уолабын
Мин айылҕа оҕотобун
Мин дойдум – Саха сирэ
Мин тапталым – саха кыыһа
Станислав Артемьев

Самодеятельнай мелодист, Чечня сэриитин ветерана, “Орден мужества” кавалера, Анал байыаннай  дьайыы кыттыылааҕа Станислав Михайлович Артемьев ырыаларынан
«Мин дойдум — Саха сирэ» аһаҕас ырыа күрэҕэ

Дойду үрдүнэн Аҕа дойдуну көмүскээччилэр, Саха сиригэр Ийэ дойдуну көмүскээччилэр сылларыгар анаммыт тэрээһин чэрчитинэн кулун  тутар 28 күнүгэр 2 Дьөппөн көнө-мааны хонуутугар  А.М.Сидорова аатынан «Ситим» КК билигин анал байыаннай дьайыыга сылдьар, самодеятельнай мелодист, Чечня сэриитин ветерана, “Орден мужества” кавалера Станислав Михайлович  Артемьев ырыаларынан “Мин дойдум- Саха сирэ” диэн аһаҕас ырыа күрэҕэ буолан ааста.

Станислав Михайлович туһунан кылгастык сырдаттахха, Станислав көҕөрөн көстөр халлааннаах, күөхтүүр  көбүөр оттордоох, күөрэгэйдиир чыычаахтаах, кырылыыр көмүс кытыылаах, үрүлүйэр сылаас уулаах Күөрдэмҥэ Артемьевтар эдэр ыалга маҥнайгы күүтүүлээх оҕо буолан күн сирин көрбүтэ. Кини Дьөппөн хонуутугар таалалаан, үрэҕэр чомполоно сөтүөлээн, дьикти кэрэ айылҕатын ыраас салгынынан түөһү толору тыынан, дьоһун-үлэһит дьоннорунан киэн тутта улааппыта. 1994 с.  ытык иэһин толоро армияҕа ыҥырыллыбыта, онтон устунан Чечня сиригэр, дьон олоҕугар, доруобуйатыгар куттала суох буолуутун мэктиэлиир этэрээккэ сылдьыбыта. Ахсынньы ый 26 күнүгэр 1996 с. Россия Президенин Борис Николаевич Ельцин  уурааҕынан «Мужество» орденынан наҕараадаламмыта. Дойдутугар этэҥҥэ кэлэн үөрэхтэнэн, идэлэнэн, дьиэ –уот тэринэн, үс оҕо аламаҕай аҕата, бастыҥ кэргэн, хаһаайын. Дьокуускай куоракка кадетскай оскуолаҕа ырыа учууталынан, оскуола иһинэн тэриллибит вокальнай инструментальнай  ансаамбыл музыкальнай салайааччытынан үлэлиир.    Станислав Михайлович сырдыкка-кэрэҕэ уһуйбут учууталларынан Антонина Семеновна Адамованы, онтон музыка эйгэтигэр сиэтэн киллэрбит, үөрэппит – такайбыт киһитинэн Валерий Семенович Кузьмины ааттыыр, кинилэргэ махтанар. Оскуола эрдэхтэн хоһоон суруйар, Валерий Кузьмин салайар «Аргыс» ансаамбылыгар гитариһынан, барабанщигынан дьарыктаммыта. Бэйэтин айбыт ырыаларын альбомун  2001 с.с. Дуораан рекордска «Мин Хаҥалас уолабын» диэн 10 ырыалаах бастакы аудиокассетатын   таһааттарбыта.

 Станислав Артемьев- дьоҥҥо- сэргэҕэ биллэр, биһирэнэр 20-тэн тахса ырыалаах. Ол курдук: «Умнуллубат кэмнэр» диэн армияҕа бииргэ сулууспалаабыт табаарыстарыгар анаан, ону тэҥэ «Мин Ханалас уолабын», «Оҕо саас», «Ньургуйаана», «Өлүөнэ Эбэм»,  «Эргиллии» о.д.а. ырыалар сырдык, чэпчэки тыыннаахтар.

Бу улуус да, республика да үрдүнэн, аан бастакынан  ыытыллар тэрээһин. Анал байыаннай дьайыыга сылдьар киһи сахалыы ырыаны тарҕатара, патриотическай тыыҥҥа иитэрэ, кэлэр кэнчээри ыччакка үтүө холобуру биэрэрэ — кэскиллээх уонна хайҕаллаах эрэ буолар. Маны улууспут предпринимателлэрэ, Күөрдэм нэһилиэгин  үүнэр – сайдар инникилээх дьоно өйөөтүлэр.  Кэлбит ыалдьыты итии чэйдээх, толору астаах сандалылаах көрсөр кыаҕы Мохсоҕоллоохтооҕу килиэп собуотун хаһаайына Сергей Геннадьевич Гребнев олохтоото. Сергей Олегович  биир бастакынан ыҥырыы ылынан «Анал байыаннай дьайыыга сылдьар уолбут күрэҕин икки илиибинэн өйүүбүн »диэн тэрийээччилэргэ бүк тылын биэрбитэ. Онон кэлбит кыттааччы-ыалдьыт Мохсоҕоллоох килиэп астыыр собуотун минньигэс аһынан күндүлэннэ, кэһиилэннэ.  “Мин дойдум- Саха Сирэ”  күрэх спонсорскай көмөтүн  биир дойдулаахпыт Егор Анатольевич Варламов иилээн- саҕалаан тэрийдэ. Ону таһынан Станислав Михайлович  байыаннай дьайыыга  бииргэ сылдьар уолаттара, Чечня сэриитигэр бииргэ сылдьыбыт однопольчаниннара, бииргэ үөрэммит доҕотторо, кадет оскуолатыгар үлэлиир доҕотторо, коллегалара, кадет оскуолатын профсойууһа бары кыттааччыларга анал бириистэри олохтоотулар.  Станислав Михайлович Гран прига 30 000 уу харчынан бирииһи, Станислав бииргэ төрөөбүттэрэ, кини аҕатын өттүттэн аймахтара олус үөрэн- көтөн долгуйан, киэн туттан  туран Артемьев аҕа ууһун анал бириистэрин  туттардылар. Онон Станислав Артемьев ырыаларынан күрэх призовой фондата  149 500 солк. буолла.

Историяҕа бастакынан байыаннай дьайыыга сылдьар Станислав Артемьев ырыаларынан ыытыллар күрэх спонсордарын киэн тутта ааттыыбыт:

• Артемьева Тамара Тихоновна;
• Артемьева Саргылана Михайловна;
• Зырянов Алексей Егорович;
• Борисова Светлана Васильевна;
• Филиппов Андрей Герасимович;
• Егоров Игорь Вячеславович;
• Степанов Станислав Софронович;
• Винокуров Михаил Евгеньевич;
• Соловьев Михаил Николаевич;
•  Руслан Николаевич;
•  2- Дьөппөн оскуолатыгар бииргэ үөрэммит доҕотторо;
•  Леонтьев Дмитрий Петрович «Дьокуускайдааҕы кадетскай оскуола- интернат» табаарыстара;
•  «Дьокуускайдааҕы кадетскай оскуола- интернат» профсойууһа;
• Варламов Егор Анатольевич;
• Скрябин Станислав Васильевич – бииргэ сулууспалаабыттар түмсүүлэрин председателэ;
• Гребнев Сергей Геннадьевич – Мохсоҕоллоохтооҕу килиэп астыыр собуот салайааччыта;
• Скрябин Тихон Николаевич- Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Түмэн Государственнай мунньаҕын депутата;
•  Артемьев Станислав Михайлович;
•  Артемьев аҕа ууһа.

“Мин дойдум- Саха Сирэ” аһаҕас ырыа күрэҕин маннык сүбэ дьүүллээтэ

Дьүүллүүр сүбэ председателэ-  Мотрена Егоровна Гаврильева, СР култууратын үтүөлээх үлэһитэ, Хаҥалас улууһун “Арчы дьиэтэ” норуот айымньытын киинин уус- уран салайааччыта;

Александра Ивановна Афанасьева- СР култууратын туйгуна, Хаҥалас улууьун Оҕо театральнай оскуолатын дириэктэрэ, академическай ырыа салаатын преподавателэ;

Римма Валериевна Слепцова- Тит-Эбэ нэһилиэгин “Кэскил” оҕо уһуйаанын музыкальнай салайааччыта.  

Ырыа күрэҕин ирдэбилэ – бастакы түһүмэххэ кыттааччы Станислав Артемьев ырыатын ыллыахтаах. Иккис түһүмэххэ – Ийэ дойду туһунан эбэтэр патриотическай ырыа толоруллуохтаах. Күрэххэ 18 саастарыттан аҕа саастаах дьон кытталлар. Дьүүллүүр сүбэ маннык түмүгү таһаарда.

Биирдиилээн толорооччуларга:

1 ст.лауреат – Анатолий Гуляев (Орто Халыма-Эбээх)

2 ст.лауреат – Николай Макаров (Төхтүр)

3  ст.лауреат – Марфа Тарасова (Тиит-Эбэ)

1ст. дипломант – Сандал Павлов (Күөрдэм)

2 ст.дипломант – Мария Поисеева (Покровскай к.)

3 ст.дипломант – Иннокентий Портнягин  (Уус-Алдан, Суотту )

Ансаамбылларга:

2  ст. лауреат – «Эргис»  эр дьон вокальнай ансаамбыла (Покровскай к)

3 ст. лауреат – “Чуораанчык кэрэлэрэ” вокальнай ансаамбыл (Нөмүгү)

“Мин дойдум- Саха Сирэ” аһаҕас ырыа күрэҕин Гран-При хаһаайына – Алексей Фомин (Өктөм) буолла.

Маны таһынан  анал номинациялар туттарылыннылар:

“Авторскай ырыа иһин”- ПАО РЭС (Күөрдэм)– Иннокентий Портнягин

“Байаан доҕуһуоллаах ырыа иһин” (Ил Түмэн Государственнай мунньаҕын депутата Скрябин Т.Н. )– Николай Макаров

“Бастыҥ ансамблевай ырыа иһин”- (Скрябин Станислав Васильевич – бииргэ сулууспалаабыттар түмсүүлэрин председателэ) – « Эргис » ансамбль

“Кэскиллээх ырыаһыт  ”-  (Леонтьев Дмитрий Петрович «Дьокуускайдааҕы кадетскай оскуола- интернат» табаарыстара) – Сандал Павлов

“Истиҥ толоруу иһин”-( 2- Дьөппөн оскуолатыгар бииргэ үөрэммит доҕотторо) – Татьяна Матвеева

Артемьев аҕа ууһун анал бириистэрэ:

-“Кэскиллээх ырыаһыт”– Сандал Павлов

-“Авторскай ырыа”– Иннокентий Портнягин

— “Бастыҥ ансамблевай ырыа иһин”« Эргис » ансамбль

Станислав Михайлович аҕатын өттүттэн киэҥ аймахтара кэлэн махтал тыл маанытын анаатылар. Татьяна Ивановна Артемьева, билигин бочуоттаах сынньалаҥҥа  олорор  учуутал, кыраайы үөрэтээччи, түмэл үлэһитэ. Кини  «Үйэлэргэ өйдөбүнньүк» диэн Мэҥэ-Хаҥалас улууһун  «Максим Горькай аатынан сопхуос» сириттэн Аҕа дойдуну көмүскүүр улуу сэриигэ кыттыбыт буойуннарга анаммыт кинигэҕэ үлэлэспит, хомуурунньук  кинигэлэр ааптардара эбит. “Бырааппыт Станиславынан киэн туттабыт. Оҕобут этэҥҥэ сырыттар. Сэрии бүтэн, эйэлээх олоҕу тутустар диэн күннэтэ саныыбыт. Кини ырыалара олус истиҥнэр, иһирэхтэр. Онон уолбут санаатын көтөҕөн Станислав ырыалара тарҕанарыгар уонна кини санаата бөҕөх сылдьарыгар көмөҕүт – тирэххит иһин биһиги аймах аатыттан махталбытын тиэрдэбит”- диэн барыбытын долгутта. Тэрээһин таһымнаахтык ыытыллыбытын, кыттааччылар репертуардарын, сценическэй көстүүлэрин хайҕаата.  Кинини сэргэ Станислав бииргэ төрөөбүт балтылара Саргылана, Марфа Михайловналар,  күн күбэй ийэтэ Тамара Тихоновна Артемьева  кыттааччыларга, тэрийээччилэргэ, өйөбүл буолбут бука бары биир дойдулаахтарыгар, табаарыстарыгар махтал тылларын тириэртилэр. Стас аҕатын өттүнэн быраата Яков Яковлевич Артемьев бу үөрүүгэ кыттыста. Кини анал байыаннай дьайыыттан  улаханнык аһааҕыран күһүөрү дойдутугар эргиллэн, үлэлии- хамсыы сылдьар. Аймахтар бу киэһэ бары биир халыҥ аймах буолан хаҥаан, киэҥ аймах буолан кыттыһан уолларын Станислав Михайловиһы өйүүллэрин уонна бары долгуйа күүтэллэрин биллэрдилэр. Биһиги, тэрийээччилэр,  бу баҕа санааҕа кыттыһан уолбут , биир дойдулаахпыт Станислав Михайловиһы кытта сэргэ «Мин Хаҥалас уолабын, мин айылҕа оҕотобун, мин дойдум Саха сирэ, мин тапталым- саха кыыһа» диэн ыллаабытынан уйгулаах олоҕу уһансыахпыт диэн баҕалаах күрэхпитин түмүктээтибит. Барыта оннук буолуо диэн эрэнэбит!

Саргылана Федорова
А.М. Сидорова аатынан «Ситим» КК дириэктэрэ