Күөрдэм олохтоохторун уонна ыалдьыттарын билиилэрин тургутар «Бэйэ оонньуута» интерактивнай оонньуу ыытылынна. Оонньуу үс түһүмэхтээх. Бастакы түһүмэххэ ким баҕалаах оонньоото, от ыйын туһунан ыйытыыларга эппиэттээтилэр. Уопсайа 20 киһи кытынна. Оонньуу бастакы түһүмэҕин кыайыылаахтара Күөрдэм нэһилиэгин ууска аналлаах оонньууларын бэлэх туттулар. Иккис түһүмэх хаартыскаларынан таайбараҥ- ким, туох, ханна, хаһан Күөрдэм историятыгар сыһыаннаах ытык сирдэр, история чахчылара, талааннаах дьон тустарынан ыйытыктарга бастакы түһүмэҕи кыайбыт түөрт киһи кытынна. Манна Галина Иванова, Нина Михайлова тэҥнээхтэрин булбатылар. Онон үһүс түһүмэх — Аптаах холбука оонньуутугар кииристилэр. Түмүккэ «Бэйэ оонньуутугар» кыайыылааҕынан Галина Ивановна Иванова таҕыста. Кыайыылаах Галина Ивановнаны эҕэрдэлиибит. Бары кыттыбыт уонна интэриэһиргээн оонньуу түмүгэр тиийэ кыттыспыт дьоммутугар махталбытын тиэрдэбит. Оонньуу кыайыылааҕар былырыын тахсыбыт «Күөрэгэйдээх Күөрдэммэр» диэн Күөрдэм хоһоонньуттарын кинигэтин бэлэх уунабыт.
Төрөөбүт төрүт түөлбэҕитин таптааҥ, харыстааҥ, сайыннара туруҥ диэн бука барыгытын ыҥырабыт.
«Бэйэ оонньуута»
Эппиэттэр
1 түһүмэх — От ыйа (тургутук)
- *От ыйын* күөх отугар үҥкүрүйэн түспүт киһи Аан Алахчынтан айдарыылаах, сиртэн — буортан силистээх, бөҕө оҥоһуулаах, үлэһит мааныта буолар айылгылаах.
- От ыйын туттуллар тэрилэ —хотуур
- От ыйын нууччалыы аата- июль
- «Сүрэҕэ суох киһи от ыйыгар кэргэннэнэр» (хайдах киһи?)
- Бөтүрүөп күнэ от ыйын 12 күнэ
- Ардах чиэрбэтэ сиргэ көһүннэҕинэ, ардах кэлэр
- От ыйын 20-с күнүгэр саары куйаас бүтэр.
- От ыйа хайа ыйы кытта атахтаһарый. Тохсунньу
- Кус оҕото ханнык таҥара күнүгэр ситэрий?. Борокуоппуйап
- От ыйын иккис таҥарата ааһыар диэри кэҕэ эттэҕинэ үчүгэй сайын турар
2 түһүмэх. Хаартыскаларынан ыйытык
- Ким хоһооной, туох ураты дьоҕурдааҕай
Киприянова Александра Николаевна хоһооно, норуот маастара, 2 Дьөппөн нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо. Республикаҕа биир бастакынан саха үгэс буолбут таҥаһын, иис үгэстэрин сөргүппүтэ.
- Бу көрсүһүү хас сыллаахха буолбутай
Самыртай музейга саха дархаттара — М.Е. Николаев, СӨ бастакы президенэ; М.В. Мучин, политическэй деятель, норуот хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, М.Е. Николаев соратнига; Р.К. Захаров, «Самыртай» музей төрүттээччитэ; А.А. Варламов , 2 – Дьөппөн нэһилиэгин аҕа баһылыга. 2012 сыл
- 2 Дьөппөн нэһилиэгин төрүт өбүгэтэ
«Күөрдэм» кинигэҕэ суруллубутунан төрүт өбүгэбит- Хара сирэй Дьоҕуудай
- Саха дьахтара мааны этэ. Ол курдук дьахтар симэхтэрин үгүс учуонайдар ырыппыттар . И.В. Константинов саха дьахтарын бу симэҕин диаметра төһө см уһуннааҕын бэлиэтээбитэй.
Чинчийээччи учуонай И.В. Константинов бэлиэтээбитинэн, саха дьахтарын биир биллэр киэргэлэ ытарҕа. Халлаан күөх, маҥан оҕуруолардаах, үрүҥ көмүс подвескалаах ытарҕа диаметра 4,5 см буолуон сөп.
- Бу тугуй , туохха туттуллуон сөбүй
И.В. Константинов чинчийбитинэн хаарытыскаҕа- искэх. Хаас үргэнэр. Үрүҥ көмүс, гравировка
- Бу ханна баар уунуй, ким диэн ааттааҕый
Федорова С.С. хаартыскаҕа түһэриитэ. Күһүҥҥү Куома күөлэ
- Хаартыскаҕа кимнээх олороллоруй, хас сыллаах хаартысканый
Семен Петрович Барашков, Софья Николаевна Барашкова 1915 с.
- Үлэ ааптарын уонна аатын суруй
2023 с.Күөрдэмҥэ ыытыллыбыт «Таасуусфест-2023» бетон фестивалын биир скульптурата. Скульптура аата- Самыртай тойон. Скульптор Илиан Павлов. Таатта.
- Музей экспоната ханнык мастан оҥоһуллубутуй, туох диэн ааттааҕый
Тиит тымтыктан оҥоһуллубут сарт тымтай
3 түһүмэх — Аптаах холбука
Күөрдэмнэргэ саамай күндү мал баар. Онно сахалыы албаапыт ВДь сирэйин бүтэһик тылларын суруй.
Историяҕа сыһыаннаах саамай күндү мал – кинигэ. Ол курдук биһиэхэ историябыт барыта кэриэтэ бу кинигэҕэ – “Күөрдэм. Хаҥалас улууһун II Дьөппөн нэһилиэгэ”. (Дьокуускай, «Бичик», 2017 сыл. Хомуйан оҥордулар И.И. Адамова, М.И. Захарова, Н.И. Платонова, А.М. Григорьева) киирэ сылдьар. Онон таайыыбыт бу кинигэ буолар. Иккис сорудаҕа -сахалыы албаапыт ВДь сирэйин- В буукуба сахалыы алпаабыкка 3 турар, Дь алпаабыкка 7 буолар. Ол аата 37 страницатыгар саамай бүтэһик строкатын суруй диэн сорудах. Күөрдэм кинигэ 36-37 сирэйигэр Петр Николаевич Адамов Нуочаха диэн хоһооно киирбит (кэлин Тоттойо- Никита Николаевич Степанов дьиэрэтии ырыа матыыбынан ырыа гынан ыллаабыт. Ол кэннэ Павел Кузьмич Ефремов ырыа гынан ыллаан билиҥҥэ диэри ылланар)
Бүтэһик строкалар-
Сүрэҕим өрө күүрэр
Өрөкүйэ хамсыыр
Саныахтан дьэ эриэккэс
Сандаарбыт бу үйэттэн
Бэйэ историятын билиҥ, интэриэһиргээҥ, үөрэтиҥ диэн ыҥырабыт.
Кыттыбыккыт иһин махтал!
