Олунньу 12 күнүгэр Дьокуускай к. Правительство дьиэтигэр «2024 с. СӨ судаарыстыбаннай уонна официальнай тылларын үйэтитэр уонна сайыннарар» СӨ судаарыстыбаннай программатын чэрчитинэн тахсыбыт үлэлэри түмүктүүр тэрээһин буолла. Отчуоту СР Култууратын уонна духуобунай сайдыыга миниистирэ Афанасий Иванович Ноев салайан ыытта. Тэрээһин саҕаланыытыгар “Саха”НКИК сахалыы эйгэни тэрийэр үлэлэрэ улахан экраҥҥа көһүннэ.
Ол кэннэ маннык дакылааттары иһиттибит:
1.Попова Наталья Иннокентьевна, филологическай наука кандидата «Национальный корпус якутского языка»;
2.Никитина Вилюяна Николаевна — социолингвистическэй чинчийии киинин научнай үлэһитэ «Мониторинг уровня владения родным языком детей саха в дошкольных и общеобразовательных учреждениях РС(Я)»
3.Захарова Наталья Егоровна- социолингвистическэй чинчийии киинин научнай үлэһитэ, «Организация и проведение мониторинга функционирования языков коренных малочисленных народов Севера»
- Борисов Василий Борисович, СӨ Национальнай библиотекатын директорын солбуйааччы, Национальнай библиотека бырайыактара
5.Лукин Александр Васильевич «Сахапечать» үлэһитэ,« О создании сайтов республиканских изданий ГАУ РС(Я) «Сахапечать»
6.Егорова Екатерина Евгеньевна, А.Е. Кулаковскай аатынан норуоттар доҕордоһууларын Дьиэтэ, «Родные языки в социальных медиа: проекты Дома дружбы народов имени А.Е. Кулаковского»
7.Семенова Светлана Степановна — Создание сайта «Языки Республики»
8.Федорова Саргылана Семеновна- «Күөртээх Күөрдэмнэр» кинигэ
9. Ефимова Ирина Владиславовна – Саха НКИК генеральнай директ торын солбуйааччыта, «Деятельность НВК «Саха» по сохранению и развитию языка саха и коренных малочисленных народов Севера Республики Саха (Якутия)»
10.Павлов Ростислав Николаевич «Дети леса» (графическай роман)
11.Афанасьева Екатерина, «Дани-Алмас» ХЭТ, «Издание и поставка дневника для первоклассников».
12.Никифорова Марина Георгиевна- Сэмэн Новгородов аатынан Айар кинигэ кыһата «Издание и поставка кабинета якутского языка»
13.Малышева Нинель Васильевна, филологическай наука дуоктара,
«Организация экспедиций в местах проживания коренных малочисленных народов Севера, Сибири и Дальнего Востока Российской Федерации и разработка иных материалов в рамках международного проекта «Цифровизация языкового и культурного наследия коренных народов Арктики».
14. Яковлева Зоя Ивановна – «Ситим» КсАТ куукула тыйаатыра
15. Ермолаева Дарья Павловна – «Телеконтент» КсАТ, «ТОЙТОЙ БООТУР»анимационнай бырайыак.
Олус сэргэх дакылааттар иһитиннэрилиннилэр. Хас биирдии салаа бэйэтэ үлэлиир, сайыннарар эйгэлээх. Тылга олус элбэх чинчийии бара турарын иһиттибит. Вилюяна Никитина чинчийиитэ билиҥҥи кэмҥэ олус актуальнай эбит диэн сэҥээрдибит. Оҕо төрөппүттэн тыл баайын ылынар, оскуола ону бигэргэтэр, тэнитэр. Онон хас биирдии төрөппүт оҕо сахалыы саҥарарыгар улахан болҕомтотун ууруохтаах диэн этэр чинчийээччи. Онтон юкагир тыла сүтэн эрэрин 20% эрэ дьон саҥарарынчинчийээччи бэлиэтээтэ. «Саха» НКИК ыытар тэрийэр бырайыактарын олус биһирии иһиттибит. Зоя Яковлева кырачааннарга анаан куукула тыйаатырын үлэтин сонурҕаатыбыт. “Дани Алмаас” тэрилтэ оҕолорго аналлаах сахалыы дневниктэрин биһирээтибит. «Айар» кинигэ кыһата араас элбэх кинигэлэрин, саха тылын кабинетын хааччыйар бырайыагын сөбүлээтибит. Барыта оҕо туһугар, кэнчээри ыччат сахалыы саҥарарын туһугар хас биирдии тэрилтэ кыһаллан туран үлэлиирин олус кэрэхсии иһиттибит. Биһиги , Күөрдэмнэр, бу дьону- сэргэни кытта саха эйгэтин үйэтитэ, тэрийсэ сылдьарбытыттан астынныбыт. Онтон үлэбитин сырдатар буоллахха “Күөртээх Күөрдэмнэр”кинигэ итинник ааттаах бырайыак үлэтин түмүгэ буолар. Бырайыак уус өбүгэлэрбит ааттарын үйэтитэр, патриотическай тыыҥҥа иитэр, уус култууратын нөҥүө саха тылын харыстыыр, сайыннарар сыалы- соругу туруоруммута. “2020-2024 сс Саха Өрөспүүбүлүкэтин судаарыстыбаннай уонна официальнай тылларын харыстааһын уонна сайыннарыы” Саха Өрөспүүбүлүкэтин судаарыстыбаннай программатыгар олоҕурбута. Бырайыак сүрүн сүбэһитинэн Римма Романовна Жиркова, СӨ Ил Дарханын уонна СӨ Бырабыытылыстыбатын Дьаһалтатын Тыл сайдыытын боппуруостарын сүрүннүүр салалтатын салайааччыта буолбута. Бырайыак 2023с. саҕалаан үлэлээбитэ. Бастаан кэнчээри ыччакка туһаайыллыбыт «Уус кыһата» уһуйаан иитиллээччилэригэр, «Күөртээх уустар» үөрэнээччилэргэ аналлаах остуол оонньуулара айыллан тахсыбыттара. Онтон 2024 с. «Күөртээх Күөрдэмнэр» диэн ааҕааччы киэҥ араҥатыгар анаммыт гуманитарнай институт научнай үлэһиттэрин чинчийэр үлэлэрин уонна нэһилиэк дьоно- сэргэтэ уус култууратын үйэтитиигэ анаммыт тэрээһиннэрин түмүгэ буолан таҕыста. Манна 400 тэн тахса ахсааннаах уус тылын тылдьыта, ону тэҥэ институт үлэһиттэрэ 2015 сс саҕалаан 2 Дьөппөн тыатыгар уус оһохторун чинчийбит, үөрэппит уонна уус култууратын сырдатар үлэлэрэ таҥыллан киирдэ. Кинигэ сүрүн редактора Розалия Иннокентьевна Бравина, историческай наука дуоктара, профессор, гуманитарнай институт археология салаатын сэбиэдиссэйэ. Кинигэ институт научнай сүбэтинэн бигэргэтиллэн, 300 ахсаанынан таҕыста.
Правительство отчуотугар кинигэ нэһилиэк общественноһа уонна наука дьоно биир сыал – сорук туруорунан үлэлээбиттэрэ биһирэннэ. Тыл эйгэтин тэрийэргэ биир бастыҥ уопут буолара хайҕанна. Маны таһынан программаҕа киирсибит үлэлэр быыстапкалара тэрилиннэ. Манна «Айар» кинигэ кыһата, «Ситим» куукула тыйаатыра уонна биһиги, Күөрдэмтэн бырайыакпыт үс бородууксуйатын кытары «Самыртай» түмэл “Холустаҕа түмэл маллара” диэн бырайыага турда. Быыстапка дьон – норуот биһирэбилин ылла. Онон, олунньу 13 күнүгэр Саха тыйаатырыгар ыытыллар Төрөөбүт тыл, сурук – бичик күнүгэр анаммыт тэрээһиҥҥэ ыҥырыы ылан, быыстапкаҕа кытынна. Дьэ, ити курдук Күөрдэмнэр биир улахан үлэбитин түмүктээтибит. Кинигэ библиотека нөҥүө электроннай вариана тарҕатыллыа диэн эрэллээхпит. Мантан инньэ уус өбүгэлэрбитин үөрэтэр, кинилэр хаалларбыт кылааттарын сыа-сым курдук тутан, дьоһуннук ааттарын ааттыыр, үйэтитэр кэммит кэллэ.
Саргылана Федорова, А.М.Сидорова аатынан “Ситим” КК дириэктэрэ
